Cursus najaar 2015

In het najaar van 2015 heeft het Filosofisch Café Hoogeveen een cursus over het thema

Het kwaad.

georganiseerd. Deze cursus werd gegeven door drs. Arend Jagersma, filosoof.

Het probleem van het kwaad betreft een oeroud, hardnekkig en weerbarstig vraagstuk. In de filosofie en de theologie heeft men zich van oudsher moeite getroost antwoorden te vinden op de talrijke kwesties die met deze problematiek samenhangen. Ten eerste: wat is de bestaanswijze van het kwaad? Betreft het een zelfstandige realiteit of dient het als de afwezigheid van het goede te worden begrepen? Vervolgens: is het kwaad iets objectiefs, of is het onverbrekelijk verbonden met iemands perspectief of interpretatie? Is de mens de maat van het kwaad, of staat het los van subjectieve beoordeling? Ten derde is ook de oorsprongsvraag - niet af te zonderen van de schuldvraag - veelvuldig overdacht. Waar komt het kwaad vandaan, of was het er van meet af aan? Dient God als oorzaak van het kwaad te worden beschouwd, of ontspringt het aan de bron van het bewuste en weloverwogen individuele menselijke handelen? Moet wellicht nog een alternatieve mogelijkheid in ogenschouw worden genomen - de duivel, het onbewuste, het irrationele, de groep, het systeem, de ideologie, de markt, het brein, het dna? En tenslotte: komen we het kwaad ooit te boven, of moeten we met de onvermijdelijke realiteit ervan leren leven?

In de loop van de wijsgerige geschiedenis zijn door tal van grote denkers originele, diepgravende en gezaghebbende opvattingen over de afkomst, de aard en de loopbaan van het kwaad ontwikkeld. In deze cursus willen we aandacht besteden aan deze rijke verscheidenheid aan denkbeelden door gezamenlijk het boek Van kwaad tot erger. Het kwaad in de filosofie (Spectrum, 2007 e.v.), te bestuderen. Deze bundel van lezingen, door een keur aan Nederlandse filosofen en wetenschappers tijdens een Studium Generale in Leiden verzorgd, geeft een overzicht van de rijkgeschakeerde discussietraditie inzake het probleem van het kwaad. Bovendien biedt dit vraagstuk een geschikte invalshoek om de wereldbeschouwing van verschillende beroemde kopstukken van de westerse wijsbegeerte scherper in kaart te brengen. De bijeenkomsten bieden aldus een dwarsdoorsnede van de filosofische geschiedenis en zijn als volgt inhoudelijk ingedeeld:

• Avond 1: de Grieks-Romeinse oudheid - Plato, Aristoteles, Cicero
• Avond 2: de Middeleeuwen - Augustinus en Thomas van Aquino
• Avond 3: de vroege moderniteit - Machiavelli, Hobbes, Spinoza, Leibniz
• Avond 4: de Verlichting - Hume, Rousseau, Kant, Hegel
• Avond 5: de 19^e en 20^e eeuw - Kierkegaard, Nietzsche, Levinas, Arendt