27 november 2018: Kijken, proeven, denken. Prolegomena voor een kunstfilosofie.
door dr. Thijs Lijster, filosoof
 |
In de kunstfilosofie is de esthetische ervaring wel eens beschreven als het gevoel
dat het kunstwerk naar ons terugkijkt. We hebben het gevoel geconfronteerd te worden met iets
betekenisvols, zonder dat we die betekenis precies kunnen determineren: iets dat ons aanroept en om
duiding vraagt, soms zelfs iets dat ons ter verantwoording roept en ons kan veranderen. De Duitse
dichter Rainer Maria Rilke vatte dit ooit krachtig samen in een beroemd gedicht over een antieke
torso van de god Apollo: "denn da ist keine Stelle, die dich nicht sieht. Du mußt dein Leben
ändern". Ik zou nog een stap verder willen gaan en zeggen dat het kunstwerk niet alleen terug kijkt, maar ook "terugdenkt". In ons spreken en denken over kunst wordt het kunstwerk nog al te vaak als een passief object voorgesteld waar we, inderdaad, over kunnen of moeten spreken, nadenken, reflecteren, discussiëren, enzovoorts. Uitgangspunt van mijn lezing, die een voorproefje vormt voor mijn nieuwe boek, is dat het kunstwerk zelf een vorm van denken is, een denkvorm, een denkbeeld, een ding-dat-denkt. De beweging die ik wil bespreken is dus die van een denken over kunst - zoals kunstkritiek en esthetica traditioneel worden omschreven - naar een denken door kunst. Deze beweging heeft een aantal consequenties, in de eerste plaats voor ons begrip van het kunstwerk, maar ook voor ons beeld van kunstkritiek en voor ons begrip van de relatie tussen filosofie en kunst. Anders gezegd: voor het kijken, het proeven en het denken. |
Aanvang: 19:30 uur (zaal open: 19:00 uur).